Γενικά χαρακτηριστικά

Οι πιο συνηθισμένες διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι η ψυχογενής ανορεξία, η ψυχογενής βουλιμία και η διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας. Αυτές αφορούν σε ένα σύνολο συμπεριφορών, σκέψεων και συναισθημάτων που σχετίζονται με τη λήψη τροφής, το βάρος και την εικόνα του σώματος και παρατηρούνται όταν η ψυχική κατάσταση του ατόμου είναι διαταραγμένη.

 

H αιτιοπαθογένεση των διαταραχών πρόσληψης τροφής είναι πολυπαραγοντική. Οικογενειακοί, βιολογικοί, κοινωνικοί, πολιτισμικοί και ψυχολογικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν τόσο την πρόβλεψη όσο και την έναρξη της ανάπτυξης αυτών των διαταραχών. Λόγω του γεγονότος ότι οι διαταραχές πρόσληψης τροφής αποτελούν πολύ σοβαρές διαταραχές με επικίνδυνες επιπλοκές για την υγεία και τη ζωή του πάσχοντος, η πρόληψή τους και η θεραπευτική τους αντιμετώπιση κρίνεται απαραίτητη.

 

Α. Ψυχογενής ανορεξία

Η ψυχογενής ανορεξία είναι μία διαταραχή αυτο-επιβαλλόμενης ασιτίας στην οποία το άτομο με τη θέληση του περιορίζει την πρόσληψη τροφής καθώς φοβάται έντονα το ενδεχόμενο να παχύνει. Ο ασθενής διατηρεί ιδιαίτερα χαμηλό σωματικό βάρος, ως αποτέλεσμα της υπερβολικής ενασχόλησής του και της αλλοιωμένης αντίληψης σε θέματα που σχετίζονται με το βάρος και το σχήμα του σώματος, καθώς και του φόβου αύξησης του βάρους. Το άτομο διατηρεί κατά κανόνα ένα σωματικό βάρος  που είναι κάτω από ένα ελάχιστα φυσιολογικό επίπεδο για την ηλικία, το φύλο και την σωματική του υγεία.

 

Η ψυχογενής ανορεξία συνήθως αρχίζει κατά τη διάρκεια της εφηβείας ή της νεαρής ηλικίας. Σπάνια αρχίζει πριν από την εφηβεία ή μετά την ηλικία των 40 ετών, αλλά έχουν περιγραφεί περιπτώσεις πρώιμης και καθυστερημένης έναρξης. Αρχικά, η διαταραχή αυτή μπορεί να εκδηλώνεται με σταδιακό ή απότομο περιορισμό της πρόσληψης τροφής. Κάποιες φορές το άτομο αποφασίζει να κάνει δίαιτα ή να ελέγξει την ποσότητα της τροφής καθώς επιθυμεί να χάσει το περιττό βάρος. 'Aλλες φορές, είναι «αναγκαίο» να ελέγχει αυστηρά το σωματικό του βάρος λόγω της ενασχόλησής του με αθλητικές δραστηριότητες. Η έναρξη της ψυχογενούς ανορεξίας εντοπίζεται όταν το άτομο αρχίζει να μειώνει όλο και πιο αυστηρά την πρόσληψη τροφής που οδηγεί σε σταδιακά σημαντική μείωση του σωματικού βάρος, ενώ υπάρχει και ο έντονος φόβος ότι θα χαθεί ο έλεγχος.

 

Ενώ κατά την έναρξη της νόσου το άτομο βιώνει θετικά συναισθήματα, αφού πετυχαίνει να ελέγξει το σωματικό του βάρους (δέχεται θετικά σχόλια για την εμφάνισή του, μειώνεται το άγχος του), στη συνέχεια το κατακλύζουν αρνητικά συναισθήματα (άγχος απώλειας ελέγχου, θυμός για την κριτική των άλλων) με αποτέλεσμα να ενισχύεται ο περιορισμός της τροφής.

 

Οι διπολικές, καταθλιπτικές και αγχώδεις διαταραχές συνήθως συνυπάρχουν με τη νευρική ανορεξία. Πολλά άτομα με νευρική ανορεξία αναφέρουν την παρουσία είτε μιας διαταραχής άγχους είτε κάποιων συμπτωμάτων της πριν από την εμφάνιση της διατροφικής τους διαταραχής.

 

Η ψυχογενής ανορεξία είναι μια σύνθετη, σοβαρή και συχνά χρόνια κατάσταση που η θεραπεία της απαιτεί συνεχή προσπάθεια και προσοχή.

 

Β. Ψυχογενής βουλιμία

Οι συμπεριφορές των ατόμων με ψυχογενή βουλιμία εκδηλώνονται με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας και απώλεια αυτοελέγχου κατά την κατανάλωση της τροφής. Το άτομο καταναλώνει γρήγορα μεγάλες ποσότητες τροφής και αισθάνεται ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει. Ως αποτέλεσμα αυτής της συμπεριφοράς, ο ασθενής καταλήγει σε πρόκληση εμέτου, λήψη καθαρτικών, διουρητικών ή υπερβολική άσκηση προκειμένου να προσπαθήσει να ελέγξει το βάρος του.

 

H ψυχογενής βουλιμία είναι μία πάθηση που μπορεί να μην γίνει άμεσα αντιληπτή από το οικείο περιβάλλον του πάσχοντος. Το άτομο, λόγω των συναισθημάτων ντροπής που βιώνει για την απώλεια ελέγχου στην κατανάλωση τροφής καθώς και για την πρόκληση εμέτων, προσπαθεί να το αποκρύψει. Η ψυχογενής βουλιμία συνήθως αρχίζει στην εφηβεία ή στην νεαρή ηλικία. Έναρξη πριν την εφηβεία ή μετά την ηλικία των 40 ετών είναι ασυνήθιστη. Η ψυχογενής βουλιμία συχνά ξεκινά κατά τη διάρκεια ή μετά από μία προσπάθεια δίαιτας για την απώλεια βάρους. Πολλά ψυχοπιεστικά γεγονότα μπορούν επίσης να πυροδοτήσουν την έναρξη της διαταραχής. Η διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά επιμένει για τουλάχιστον αρκετά χρόνια και η πορεία μπορεί να είναι χρόνια, με περιόδους ύφεσης εναλλάσσοντας με τις υποτροπές της υπερβολικής κατανάλωσης.

 

Χωρίς θεραπευτική αγωγή, η σοβαρής μορφής ψυχογενής ανορεξία και βουλιμία μπορεί να είναι δυνητικά θανατηφόρες.

 

 

Γ. Διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας

Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι τα επαναλαμβανόμενα υπερφαγικά επεισόδια τα οποία συμβαίνουν, κατά μέσο όρο, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για 3 μήνες. Με τον όρο «υπερφαγικό επεισόδιο» εννοούμε την κατανάλωση μιας ποσότητας τροφής, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ μέσα σε χρονικό διάστημα 2 ωρών), που είναι σίγουρα μεγαλύτερη από ό,τι θα κατανάλωναν οι περισσότεροι άνθρωποι σε παρόμοια χρονική περίοδο, κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Το συνεχές «τσιμπολόγημα» με μικρές ποσότητες φαγητού κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν ορίζεται ως υπερφαγικό επεισόδιο. Η εμφάνιση υπερβολικής κατανάλωσης τροφής πρέπει να συνοδεύεται από μια αίσθηση απώλειας του ελέγχου, δηλαδή τη μη ικανότητα του ατόμου να αποφύγει να φάει ή να σταματήσει να τρώει όταν ξεκινήσει.

 

 

 

 Για πληροφορίες σχετικά με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής στα παιδιά, κλικ εδώ, στους εφήβους, κλικ εδώ και στους ενήλικες, κλικ εδώ.